Καβάλας, νομός

Νομός (2.111 τ. χλμ., 145.054 κάτ.) της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Στα Δ συνορεύει με τον νομό Σερρών, στα Β με τον νομό Δράμας, στα Α με τον νομό Ξάνθης, ενώ προς τα Ν βρέχεται από το Αιγαίο πέλαγος (Θρακικό πέλαγος). Ο ν.Κ. έχει πρωτεύουσα την Καβάλα (βλ. λ.). Ο ν.Κ., με την προηγούμενη διοικητική διαίρεση, περιλάμβανε τις επαρχίες Θάσου, Καβάλας, Νέστου και Παγγαίου και μια σειρά από δήμους και κοινότητες. Μετά τη διοικητική ανασυγκρότηση με το σχέδιο Καποδίστριας, ο ν.Κ. περιλαμβάνει τους δήμους Καβάλας, Ελευθερούπολης, Ελευθερών, Θάσου, Κεραμωτής, Ορεινού, Ορφανού, Παγγαίου, Πιερέων, Φιλίππων και Χρυσούπολης. Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα. Το έδαφος του ν.Κ. είναι ορεινό κατά 55%, ημιορεινό κατά 24% και πεδινό κατά 21%. Στο ανάγλυφο του νομού δεσπόζουν τρεις ορεινοί όγκοι: το Παγγαίο (1.956 μ.) στο δυτικό τμήμα, στα όρια με τον νομό Σερρών· τα όρη της Λεκάνης στο βορειοανατολικό τμήμα, στα όρια με τους νομούς Δράμας και Ξάνθης· το Σύμβολο, στο νοτιοδυτικό τμήμα, απέναντι και παράλληλα προς το Παγγαίο. Μεταξύ των ορεινών αυτών όγκων ή στα όριά τους σχηματίζονται οι πεδινές εκτάσεις του νομού· μεταξύ του Παγγαίου και του Συμβόλου η κοιλάδα του ποταμού Μαρμαρά· μεταξύ του Παγγαίου και των ορέων της Λεκάνης η λεκάνη των Φιλίππων· νοτιοδυτικά των ορέων της Λεκάνης και έως τη θάλασσα η πεδιάδα της Χρυσούπολης. Οι ψηλότερες κορυφές του νομού βρίσκονται στο Παγγαίο και στα όρη της Λεκάνης. Σημαντικότερο υδάτινο ρεύμα της περιοχής είναι ο Νέστος, ο οποίος ρέει στα όρια του νομού με τον νομό Ξάνθης και αρδεύει την πεδιάδα της Χρυσούπολης. Μεταξύ Συμβόλου και Παγγαίου ρέει ο ποταμός Μαρμαράς, που αρδεύει την περιοχή. Άλλα μικρότερα υδάτινα ρεύματα σχηματίζο νται στα όρη της Λεκάνης και καταλήγουν στις ακτές ή στη λεκάνη των Φιλίππων, όπου επίσης φθάνουν άλλα από το Παγγαίο. Οι ακτές του νομού, που εκτείνονται μεταξύ των εκβολών του Στρυμόνα στα Δ και του Νέστου στα Α, στο δυτικό τμήμα τους είναι χαμηλές και μονότονες. Στη συνέχεια, καθώς στρέφονται προς τα Β, όπου απολήγει το όρος Σύμβολο, γίνονται ψηλότερες, αλλά πάντα αλίμενες, έως το ακρωτήριο Βρασίδας. Μετά από αυτό σχηματίζεται ο όρμος των Ελευθερών και άλλοι μικρότεροι, έως τον μυχό όπου βρίσκεται το λιμάνι της Καβάλας. Μετά η ακτή γίνεται πάλι χαμηλή και αμμώδης, ενώ στο ανατολικό τμήμα της, όπου τη διαμορφώνουν οι προσχώσεις του Νέστου, χαρακτηρίζεται από πολλές κολπώσεις. Το κλίμα του νομού είναι μεσογειακό στην παράκτια ζώνη, με ύψος βροχοπτώσεων 400-600 χιλιοστά. Όμως γίνεται ηπειρωτικό προς τα Β, με διπλάσιες βροχοπτώσεις. Οικονομία. Ο ν.Κ. είναι η πιο ανεπτυγμένη οικονομικά περιοχή της περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και συγχρόνως η σημαντικότερη βιομηχανική περιοχή της Βόρειας Ελλάδας μετά τη Θεσσαλονίκη. Τα καπνά του νομού είναι από τα καλύτερα της Ελλάδας και η επεξεργασία τους απασχολούσε άλλοτε μεγάλο αριθμό εργατικών χεριών στα καπνεργοστάσια της Καβάλας. Οι μεταβολές όμως στις προτιμήσεις των καπνιστών και συνεπώς στη ζήτηση των καπνών, καθώς και η τεχνολογική πρόοδος οδήγησαν στη μείωση της παραγωγής καπνών εκλεκτών ποικιλιών, ενώ επίσης ελαχιστοποιήθηκε και ο αριθμός των απασχολουμένων στην επεξεργασία τους, αφού αυτή διεξάγεται πλέον κυρίως με μηχανικά μέσα. Η απελευθέρωση εργατικών χεριών από την παραγωγή καπνού υπήρξε μία από τις βασικές προϋποθέσεις για την επιλογή της περιοχής ως τόπου εγκατάστασης σημαντικών βιομηχανικών μονάδων. Στον ν.Κ., εκτός από καπνά, παράγονται αραβόσιτος, με εξαιρετικά μεγάλες στρεμματικές αποδόσεις στην πεδιάδα των Φιλίππων, ρύζι, και ελαιόλαδο στη Θάσο (η μεγαλύτερη μετά τη Χαλκιδική ελαιοπαραγωγός περιοχή της Βόρειας Ελλάδας). Αρκετά ανεπτυγμένη είναι και η κτηνοτροφία μεγάλων ζώων, καθώς και η μελισσοκομία (στη Θάσο). Σημαντική πηγή εισοδήματος είναι επίσης η αλιεία. Υπολογίζεται ότι οι κόλποι Στρυμόνα και Καβάλας και οι ακτές της Θάσου αποδίδουν περίπου το ένα δέκατο των αλιευμάτων των ελληνικών θαλασσών, το οποίο εξάγεται ή διατίθεται στην κατανάλωση ή στη βιομηχανία ιχθυηρών. Άλλες εισοδηματικές πηγές του νομού είναι το εμπόριο και ο τουρισμός. Το πλωτό γεωτρύπανο «ΑΤΛΑΣ», σε γεώτρηση για πετρέλαιο στο κοίτασμα «Ε», ανοιχτά της Θάσου (φωτ. ΑΠΕ).